Lấy bệnh phẩm
Các quy tắc lấy bệnh phẩm:
- Lấy mẫu vô trùng hay sát khuẩn trước khi lấy mẫu: giúp dễ dàng phân lập được vi nấm với vi khuẩn, virus
- Lấy đúng bệnh phẩm: đúng vị trí gây bệnh của vi nấm
- Lấy đầy đủ, lấy cả cái màng trắng, lấy mẫu đủ nhiều (vừa soi/cấy)
Vi nấm ngoại biên, ngoài da
- Lang ben: dùng dao phẫu thuật cạo nhẹ vùng da nhiễm/băng keo trong dán lên → thường phát quanh
- Trứng tóc: cắt cái sợi tóc có hạt trứng tóc
- Viêm ống tai ngoài, giác mạc: cạo lấy mảnh loét/ráy tai
- Hắc lào/lác đồng tiền: rìa sang thương (vùng da trơn láng ở giữa), dùng dao phẫu thuật cạo lớp dưới da
- Nấm tóc: nhổ sợi tóc gãy, cấy/soi dưới đèn Wood (phát HQ)
- Nấm móng: cạo cạo (kim, tâm) cạo phần sùi dưới móng
- Nấm móng Candida: da ẩm ướt → nấm phát triển
- Nấm Sporothrix schenckit: nấm ở vùng hạch bạch huyết, bào tử nấm ở cây cỏ xâm nhập vào, nhảy có hướng theo HBH lên tới đỉnh
- Bướu: hạt nhỏ từ các lỗ dò
Bên trong:
- Nấm đường hô hấp: đàm buổi sáng
- Phết họng: phết màng trắng
- Dịch âm đạo: phết các mảng trắng đó
Sinh thiết mô: chia 2 mẫu, 1 mẫu ngâm formol (GPB), 1 mẫu ngâm nước muối sinh lí (tìm nấm)
Phết ấn mo: các biểu hiện ngoài da của nấm nội tạng, lấy kim lamcet (lấy máu đầu ngón tay) chích vào và lấy dịch chảy ra phết lên mầm bệnh
Vi nấm nội tạng
Vận chuyển bệnh phẩm
- Càng nhanh càng tốt. Do vi nấm sống không được lâu ngoài môi trường → âm tính giả; dương tính giả đối với những con sống hoại sinh như Candida khi để lấy
- Để trong đồ chứa thích hợp, đảm bảo an toàn sinh học
- Kèm theo phiếu chỉ định, tóm tắt bệnh
- Nhiệt độ bảo quản trong thời gian ngắn là 4 độ → giúp cho vi nấm phát triển chậm cũng như đàm bảo hình dạng
KT xét nghiệm
Vi nấm học: soi & cấy
Gián tiếp: phản ứng sinh hoá (vd: lên men thì lên màu,…) hay miễn dịch học
SHPT: giải trình tự gene
Soi trực tiếp với nước muối sinh lý
- Dùng KOH,
Dùng mực tàu
Nhuộm GIEMSA
Tìm vi nấm ký sinh nội bào, dùng phẩm nhuộm màu (mới thấy được, các pp xn khác k cần nhuộm vì nhìn là thấy luôn)
nhuộm bên trong
Tìm pneumocytis
Nhuộm vi nấm khác
Nhuộm GMS
Nhuộm nitra bạc → cái vỏ
Nhuộm HQ
Chất HQ + mầm bệnh → phát sáng
Nhuộm HE + Pas
Sinh thiết mô bệnh phẩm (mô học), MÔ
LPCB
Cấy vi nấm trên hộp thạch, nhưng mà muốn lưu trữ sau cấy thì nhuộm z để lưu hoài hoài:
Cấy nấm
Dùng đối với bệnh phẩm vô trùng (ngoài da thì tùm lum thứ → soi)
Môi trường kinh điển: Sabouraud
Dùng khi vi nấm thấp
Thời gian trung bình 1 tuần (2-3 ngày là nhanh; 4 tuần là chậm - da)
Định danh bằng hệ thống quan phối koor