Viêm mạn tính
Viêm > 2 tuần do còn tồn bài VK, dị vật trong vết thương
Tuy vậy có một số trường hợp viêm mạn xuất hiện ngay từ đầu (không thông qua viêm cấp):
- VK (lao, phong, giang mai,...) có vỏ lipid dày nên tồn tại bên trong đại thực bào
- VK tiết toxins gây tổn thương (ngay cả sau khi chết)
- Hoá chất (bụi, giằm, kim,...) nên còn quài
Viêm mạn bao gồm 2 bước:
- Tẩm nhuận Lymphocyte và ĐTB (mủ) - Đặc trưng: do ĐTB không thể giới hạn tổn thương/nhiễm khuẩn nên cách li vùng tổn thương, tạo nên u hạt (granuloma)
- Sửa chữa mô (sẹo)
Trong viêm cấp thì tb BCTT quan trọng thì ở viêm mạn thì Lymphocyte và ĐTB
Để khu trú, cách li vùng tổn thương nhờ ĐTB (hành sự):
- U hạt: ĐTB biệt hoá thành tb dạng biểu mô -> bắt giữ các mảnh nhỏ. Bao bọc bởi collagen (có thể thê chất vôi calcium)
- ĐTB liên kết thành tế bào khổng lồ -> thực bào mảnh to
Tái tạo mô, lành sẹo
Bắt dầu từ giai đoạn viêm cấp và có thể kéo dài > 2 năm
Sửa chữa mô có 2 kiểu (cùng có, tuỳ đặc diểm vết thương):
- Tái tạo mô: tổn thương nhỏ, hồi phục gần như bình thường
- Hình thành sẹo: tổn thương lớn, không có khả năng tái sinh, collagen - mô sẹo thay vào
Chúng đều được chia thành 2 pha:
- Pha tái cấu trúc: fibroblast, tạo collagen, biểu mô hoá, co kéo vết thương từ 3-4 ngày -> 2 tuần
- Pha lành sẹo: nhiều tuần -> 2 năm
Pha tái cấu trúc: 3-4 ngày -> 2 tuần
Cục máu đông chứa fibrin và tiểu cầu → nối kết bờ vết thương, ngăn nhiễm khuẩn
Fibrin là khung tạm thời cho collagen và các tế bào mô tái sinh, vì vậy phải được thay thế bởi mô lành (sự tái tạo) hoặc mô sẹo
Mô hạt được lấp đầy các mao mạch mới (sau được biệt hoá thành lớn và vững hơn), được fibroblast và ĐTB bao quanh
ĐTB tiết ra nhiều chất trung gian và cytokine thúc đẩy lành vết thương:
– TGF-β kích thích fibroblast tổng hợp procollagen – Các yếu tố sinh mạch như VEGF (vascular...) và FGF-2 (fibroblast..) kích thích tế bào nội mô mạch máu tạo chồi mao mạch phát triển vào vết thương – MMPs thoái hoá và tái cấu trúc các protein nền ngoại bào (collagen, fibrin) tại nơi chấn thương
Biểu mô hoá, biệt hoá nhiều lớp biểu bì, che vết thương lại:
- *Fibroblast: tổng hợp ra collagen (có fibro -> collagen bám fibro)
- Co kéo vết thương: nhờ Myofibroblast đóng vết thương
Pha lành sẹo: >2 tuần - 2 năm
Tương tụ pha tái cấu trúc, kéo dài nhiều năm, lâu hơn
Mô sẹo được tái cấu trúc, mao mạch biến mất (sẹo vô mạch)