Tóm tắt lí thuyết

Bài 1: Giới thiệu về trách nhiệm của người thầy thuốc

Tâm lý – xã hội – sinh học: Sức khoẻ không chỉ đơn thuần được hiểu là thể chất, mà là phần giao giữa tâm lý – xã hội và sức khoẻ sinh học.

Làm việc nhóm, nhiều ngành nghề: Là 1 nhân viên y tế, chúng ta không bao giờ có thể tự mình đảm nhiệm mọi thứ mà phải là 1 sự cố gắng của cả tập thể, bao gồm những chuyên gia trong những lĩnh vực riêng phối hợp, hỗ trợ cùng nhau hoàn thành công việc.

Đạo đức Y học: ngành Y khác biệt những ngành nghề khác bởi nghĩa vụ đạo đức. Y đức nhấn mạnh sự ưu tiên của lý tưởng đạo đức lên trên những cân nhắc lợi ích cá nhân. ⇒ Lời thề Hippocrates là quy ước đầu tiên về y đức, nói về trách nhiệm của thầy thuốc.

2 giá trị cốt lõi:

Cam kết duy trì những chuẩn mực cao về ứng xử phù hợp
Cam kết thực hành tốt.

Quy ước quốc tế về Y đức: trách nhiệm của thầy thuốc, trách nhiệm với bệnh nhân, trách nhiệm với đồng nghiệp.

Tuyên ngôn Geneva (2006)

Bài 2: Y đức trong thực hành lâm sàng – tính chuyên nghiệp trong y khoa

Hội y học thế giới: "Đạo đức nghề y là 1 nhánh của đạo đức đề cập đến vấn đề đạo đức trong thực hành y học". Thể hiện qua các nguyên lý cơ bản:

Tôn trọng quyền tự quyết của người bệnh
Lòng nhân ái
Không làm việc có hại
Công bằng

Hiến chương dành cho nhân viên y tế:

Đặt sức khoẻ BN lên hàng đầu.
Tôn trọng quyền tự quyết của BN.
Đảm bảo công bằng xã hội.

Bài 3: 4 nguyên tắc của y đức phương Tây

Tôn trọng quyền tự chủ:

Quyền lợi tốt nhất của BN.
Bảo mật thông tin.
Cung cấp đủ thông tin cho BN.
Tôn trọng quyền tự quyết định của BN.
Tìm kiếm sự đồng ý, sự lựa chọn của BN.
Trung thực, không lừa dối.
Tôn trọng quyền BN, quyền từ chối điều trị.

Không gây hại/không ác ý:

Tăng tối đa lợi ích, giảm thấp nhất tác hại.
Không làm hại đến cuộc sống, sức khoẻ, giá trị cá nhân, nhân phẩm.
Lựa chọn phương pháp ít gây tổn thất nhất, hạn chế tác hại mức tối đa.

Làm điều có ích/lòng nhân ái:

Làm việc tốt, có lòng vị tha, mang lại hạnh phúc cho người khác.
Đồng cảm với nỗi đau khổ của BN, coi BN như người thân và cân nhắc mọi điều có lợi trước khi cung cấp bất kỳ một thăm dò, trị liệu nào.

Công tâm/công bằng:

Công bằng trong phân chia thuốc, trong Quyền con người, trong các khía cạnh Luật pháp, trong chăm sóc y khoa…
Công bằng trong chăm sóc sức khoẻ (dù giàu hay nghèo)
Công bằng là mọi người đều được hưởng dịch vụ chăm sóc sức khoẻ khi cần thiết và theo nhu cầu bản thân.
Ưu tiên trẻ nhỏ, người già, người cấp cứu, người tàn tật, phụ nữ có thai.
Không phân biệt đối xử hay kì thị với bất kì BN nào. (HIV/AIDS, tù nhân,…)

Bài 4: 9 nguyên tắc thầy thuốc của Hải Thượng Lãn Ông

Khi học nghề y phải thấu suốt đạo Nho: bao gồm Lý luận Nho học, đạo y là học thuật nhằm bảo vệ sự sống, là nhân thuật.
Quan tâm đến sự ưu tiên cấp cứu người bệnh, không phân biệt sang hèn, giàu nghèo.
Lòng dạ ngay thẳng, không vẩn đục tà dâm: Thăm khám cho phụ nữ phải đứng đắn, luôn phải có người nhà bệnh nhân và điều dưỡng bên cạnh.
Lấy ý thức trách nhiệm là quan trọng, lấy lợi ích bệnh nhân làm đầu, không nên tuỳ ý cầu vui mà rời khỏi vị trí làm việc, phòng khi cấp cứu không xử trí kịp thời.
Khi gặp chứng bệnh nặng, nguy cấp; tuy hết lòng cứu chữa nhưng cần phải nói rõ cho gia đình người bệnh biết và đồng thuận với việc điều trị.
Chuẩn bị các phương tiện, thuốc men điều trị thật tốt để kịp thời tiện dụng, không khinh suất đưa ra những phương thuốc nhằm để thử nghiệm.
Giữ lòng đức hậu với đồng nghiệp phải khiêm tốn hoà nhã, kính trên nhường dưới, giúp đỡ dìu dắt người yếu kém hơn mình.
Cần quan tâm chăm sóc đặc biệt người nghèo túng, mồ côi, cô độc, cơ nhỡ ...
Nghề y là nhân thuật, khi tự nguyện hành nghề phải xây dựng cho mình khí tiết thanh cao, giữ lòng từ thiện, đức hiếu sinh, không mưu cầu lễ hậu, quà cáp.

Bài 5: Quan hệ thầy thuốc – bệnh nhân

Quan hệ thầy thuốc – bệnh nhân (QHTT-BN) là nền tảng của hành nghề y và y đức.

Lòng trắc ẩn là giá trị chính, quan trọng nhất trong QHTT-BN.
Sự tin cậy là yếu tố cơ bản cho mối QHTT-BN.

Tuyên ngôn Geneva yêu cầu thầy thuốc: "Phải xem sức khoẻ của bệnh nhân là mối quan tâm hàng đầu".

Công ước quốc tế về y đức: "Người thầy thuốc phải tuyệt đối trung thành với BN và phải cống hiến cho BN tất cả nguồn lực khoa học của mình".

6 vấn đề trong quan hệ thầy thuốc – bệnh nhân:

Tôn trọng và bình đẳng trong khám chữa bệnh:
- Tôn trọng: BN được quyền tham gia trong các quyết định liên quan tới chẩn đoán, điều trị, chăm sóc bệnh trạng của mình.
- Bình đẳng: Mọi BN đều có cơ hội nhận được sự điều trị và chăm sóc y tế như nhau.
Giao tiếp và đồng thuận.
Ra quyết định khi BN không thể tự quyết.
Tính bảo mật.
Bắt đầu sự sống.
Kết thúc sự sống.

Thầy thuốc có thể chọn bệnh nhân?

Không được từ chối BN trong trường hợp cấp cứu.
Không được từ chối BN khi không có lý do chính đáng (bệnh nhân đã quá đông, không phải lãnh vực chuyên môn). KHÔNG LẠM DỤNG: Không được rời bỏ BN của mình. Kết thúc mối quan hệ thầy thuốc - bệnh nhân:
Chỉ khi BN yêu cầu.
Nếu vấn đề bệnh lý của BN nằm ngoài khả năng của thầy thuốc: tham vấn, giới thiệu thầy thuốc khác.
Những lý do cho phép thầy thuốc muốn kết thúc mối quan hệ với BN
- đổi chỗ hoặc ngưng hành nghề
- BN từ chối do không đủ tiền chi trả cho các dịch vụ
- BN và thầy thuốc không thích nhau, không đồng ý kiến
- BN không tuân thủ điều trị
Lý do đôi khi có thể chính đáng, nhưng vẫn vi phạm y đức ⇒ Phải tham khảo luật về y đức, nếu chính đáng, phải giúp BN tìm thầy thuốc khác thích hợp hơn.
Nếu BN có những lời nói, hành vi thô bạo với thầy thuốc, thì họ có được tôn trọng và bình đẳng trong điều trị không?
- Cân nhắc giữa bổn phận và sự an toàn của bản thân và đồng nghiệp với quyền lợi của BN.
- Tìm giải pháp ổn thỏa cho cả hai. Hấp dẫn giới tính và quan hệ gia đình trong QHTT – BN:
Cấm quan hệ tình dục.
Trong luật một số nước thầy thuốc không được chữa bệnh cho thành viên trong gia đình trừ những tình huống cấp cứu hoặc ở vùng xa (không có BS nào khác). Xung đột về quyền lợi giữa TT – BN:
Xung đột khi thầy thuốc quyết định giữa hai hay nhiều BN.
Xung đột về quyền lợi tài chính. Ở Cơ sở giải quyết: Tôn trọng quyền lợi BN theo đúng luật y đức.

Bài 6: Bảo mật trong quan hệ thầy thuốc – bệnh nhân

Bảo mật là đảm bảo rằng chỉ có những người có quyền tiếp cận thông tin mới có thể truy cập được thông tin. Bảo mật còn bao gồm việc bảo đảm sự sẵn có và tính toàn vẹn của thông tin. Cần biết điều tối thiểu là chỉ nên cung cấp thông tin cho những người cần nó để thực hiện nhiệm vụ đã được phân công.

Là một nguyên tắc đạo đức căn bản trong chăm sóc sức khoẻ.
Mặc dù duy trì sự tôn trọng thông tin cá nhân có thể là điểm xuất phát, nhưng sự cân bằng về lợi ích và tác hại của việc tiết lộ / không tiết lộ sẽ dẫn đến việc xem xét các hậu quả của hành động.
Hướng dẫn về Bảo mật chấp thuận cho công bố thông tin bảo mật dù không được sự chấp thuận của NGƯỜI BỆNH nếu chứng minh là có thể ngăn ngừa nguy cơ tử vong hoặc gây tổn hại nghiêm trọng cho bên thứ ba.